Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 12 Şubat’ta Türkiye’ye gerçekleştirmesi beklenen ziyaret daha şimdiden uluslararası gündemin önemli başlıklarından biri haline geldi.
Türkiye’nin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den bu yana Putin’in gideceği ilk Batı ve NATO ülkesi olması bu ziyaretin önemini daha da artırıyor.
Başta ABD, Ukrayna ve Batı ülkeleri, ziyarete eleştirel baksalar da tahıl koridorunun yeniden canlanması ve müzakere masasına dönülmesi açısından olası sonuçlara odaklanıyorlar.
BU BİR İLK
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Putin’in ziyaretinin aslında daha öncesi için planlandığını ancak bölgesel gelişmelerden dolayı geciktiğini kaydetti.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov da Putin’in ziyaretinin hem ikili hem de bölgesel konuların görüşülmesi açısından önemli olacağını belirtti.
Ukrayna’yı işgal girişimini başlattıktan sonra geçen iki senede pek yurt dışı ziyareti geçekleştirmeyen Putin, savaşın başladığı 24 Şubat 2022’den sonra ilk kez Türkiye’ye gelecek.
Savaşın ikinci yıldönümünden günler önce NATO’nun önde gelen ülkelerinden birini ziyaret edecek olması Putin’in Erdoğan ile görüşmesini daha da dikkat çekici hale getiren unsurlardan biri.
BM YAKINDAN TAKİP EDECEK
Henüz resmen ilan edilmemiş olmasına karşın Putin’in ziyaretine ilişkin hem Birleşmiş Milletler (BM) hem de ABD’den değerlendirme yapılmış olması Batı’nın ilgisini somutlayan bir durum.
BM Sözcüsü Stephane Dujarric, hafta başında düzenlediği basın toplantısında bir soru üzerine, Putin’in Türkiye ziyaretini yakından takip edeceklerini kaydetti.
Dujarric, tahıl koridorunun yeniden canlandırılmasına ilişkin bir soru üzerine ise BM’nin Türkiye-Rusya görüşmelerine dahil olmadığını anımsattı.
TAHIL ANLAŞMASI CANLANDIRILABİLİR Mİ?
2022 Temmuz’unda oluşturulan Karadeniz Tahıl Girişimi, Türkiye ve BM’nin Rusya ve Ukrayna ile ayrı ayrı imzaladığı mutabakat muhtıraları ile yaşama geçmişti.
Rusya, kendi tahıl ürünleri ve gübresini satamadığı gerekçesiyle Temmuz 2023’te girişimi askıya aldığını açıklamıştı.
Dışişleri Bakanı Fidan da, 4 Şubat’ta verdiği bir demeçte, inisiyatifin yeni bir formülle canlandırılması için Türkiye’nin çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetmişti.
Ukrayna’nın tahıl taşıyan bazı gemilerini hâlâ Karadeniz’den geçirebildiğini ancak güvenliğin büyük sorun olmaya devam ettiğini, Rusya’nın ise sattığı tahılın parasını alamadığı için sıkıntıları olduğunu anımsatan Fidan, “Her iki tarafı da tatmin edecek bir çözüm için çalışıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Fidan bir formülün bulunması durumunda bunu kamuoyuyla paylaşacaklarını da açıklamıştı.
Diplomatik kaynaklar ise mevcut durumda tahıl koridorunun yeniden canlandırılmasının güçlüğüne işaret ediyorlar. Rusya’nın Ukrayna limanlarını kuşatmayı sürdürdüğü, uluslararası toplumun da bankacılık, sigorta gibi alanlarda Rusya’nın beklentilerine yanıt vermediği bir ortamda tahıl koridoru girişiminin canlanmasının zor olacağı yapılan değerlendirmeler arasında.
ABD’DEN ANLAMLI ROL VURGUSU
Putin’in ziyaretini yakından izleyecek bir başka başkent ise Washington olacak. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel, 5 Şubat’ta düzenlediği basın toplantısında, Putin’in Türkiye ziyareti ile ilgili bir soruya da yanıt verdi.
“Eğer herhangi bir ülke Rusya’nın bazı kötü niyetli davranışlarından vazgeçme konusunda anlamlı bir rol oynayabilecekse bunu kesinlikle memnuniyetle karşılarız,” değerlendirmesini yapan Patel, Karadeniz tahıl koridoru girişimini anımsattı.
Sözcü Yardımcısı, “Ukrayna tahılının gitmesi gereken yere ulaşmasının ve bu alanda güvenilir bir ilerleme kaydedilmesinin kritik önemini hissetmeye devam ediyoruz. Bu kesinlikle hoş karşılanacak bir şey” dedi.
KİLİT ÜLKE TÜRKİYE
Uluslararası haber ajansı Associated Press (AP) konuya ilişkin haberinde Putin’in Ukrayna işgalinden bu yana bir NATO devletine gerçekleştireceği ilk ziyaretin önemine vurgu yaptı ve “Türkiye, Karadeniz’deki komşuları Rusya ve Ukrayna ile iyi ilişkilerini sürdürmeye çalıştı. Batı’nın Moskova’ya uyguladığı yaptırımlara katılmayı reddederken, aynı zamanda Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü destekledi ve Kiev’e silah sağladı. Ukrayna limanlarından güvenli geçişin sağlanması amacıyla Birleşmiş Milletler’in tahıl anlaşmasına aracılık etmesine yardımcı oldu.” hatırlatmasında bulundu.
Newsweek ise günler öncesinde yazdığı analizinde Türkiye’yi kilit bir NATO ülkesi olarak tanımladı ve şu ifadeleri kullandı;
“Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kremlin ile Batı arasında nadir bir diplomatik köprü görevi görüyor. Ankara Rus işgalinden bu yana Batı’nın Moskova’ya yönelik yaptırımlarına katılmayı reddederken Ukrayna’ya askeri malzeme desteği sağladı, 2022’de Antalya ve İstanbul’da iki ayrı barış görüşmesine ev sahipliği yaparak kendisini arabulucu olarak konumlandırdı. Türkiye aynı zamanda, Karadeniz Tahıl Girişimi’nin de anahtarıydı. “
TARAFLARI AYNI MASAYA GETREN ÜLKE TÜRKİYE
Türkiye, savaşın başladığı Şubat 2022’den sadece haftalar sonra Rus ve Ukraynalı dışişleri bakanlarını Antalya’da bir araya getirmiş ancak anlaşma sağlanamamıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’e barış görüşmeleri için Türkiye’nin ev sahipliği yapabileceği önerisini dile getirmişti.
Dışişleri Bakanı Fidan, bu unsurların yanı sıra Türkiye ile Rusya’nın birçok çatışma noktasında varlık gösterdiklerini, başta Suriye, Kafkaslar ve Orta Doğu’da şiddetin daha da yayılmaması için Ankara-Moskova arasında kurulan diyaloğun önemli olduğunun altını çiziyor.
